Making Biltong Down Under

When you’re from Windhoek, you can only spend so much time without biltong.  I was practically raised on this stuff.  I can still remember the first time my granddad got a kudu and we carved it up into little pieces and hung it up in the little room in our backyard.  I was still very young, but I remember it fondly – like it was yesterday.  I can still taste that kudu when I think about it. 

After nearly three years in Perth, and having to buy beef biltong from local butchers at ridiculous prices, I have finally put aside enough time to build a decent biltong drying cage so that I can start making my own biltong.

At first I tried to use a cheap dehydrator, but I will not recommend this to anyone.  If you don’t have one that has variable temperature control, it will just cook your meat while it’s drying, and it will taste like bad army food.

The better way to make biltong is the traditional way – air drying.  I built myself a nice little cage out of flyscreen, rope and wooden planks, using a staple gun to attach the flyscreen to the sides.  The top and bottom covers are removable, to make it easy to access and clean the cage:

I also added some wheels to make it easier to drag this thing around the house:

The meat is prepared by marinading it in vinegar and the basic biltong spices: coriander, pepper, salt and a little brown sugar.

Then these spiced beauties are hung in the cage by attaching little hooks through them. S-shaped hooks made out of normal binding wire does the job perfectly.

Using a fan to help blow-dry the meat makes the curing process a little faster, but is not essential.  It does help, however, if you have moving air around the meat.

Look at these beauties – pure nature at it’s best: environmentally friendly, bio-degradable, and extremely good for my heart and emotional well-being:

A good piece of biltong is what makes life worth living.

(No additional animals were killed during the production of this blog…)

Pragtige natuurfotos

Hierdie natuurfotos is so mooi, my oë traan nou eintlik van vreugde:

Regte egte organic biltong – no other animals were harmed during the making of this product.  Completely biodegradable and environment-friendly.

Dit kan mos net ‘n ou biltongboer se hart blymaak om dit te sien.  My ou biltongkassie het ‘n goeie job gedoen.

Die lewe is ‘n fees!

Biltongkas

My vorige pogings om biltong te maak met ‘n stupid dehydrator het nie lekker gewerk nie.  Die ding waai warm wind deur die vleis, maar hy maak dit te warm, en dan is die vleis so half gekook – nie lekker nie.  As jy dit nie vinnig genoeg uithaal nie dan kook die vleis, maar die dikker stukke is weer nie reg as jy dit te vroeg uithaal nie.

Toe besluit ek dis tyd vir bietjie handewerk in die garage.  Ek bou eerder my eie “purpose-built” boer-maak-‘n-plan biltongkas:

Ek het sommer vir die ding wiele ook gegee, nou kan hy vinnig geskuif word as die aliens aanval of as ons moet vlug vir die wille dingos.  Ek kan hom dalk agter die kar sleep as ons op vakansie gaan ook.

Die gaas het ek met ‘n staple gun vasgestik – so maklik soos niks. Die hardste werk was om al die lyne te span binne-in:

Nou moet ek net eksperimenteer met tyd, windrigtings en temperature, en dan het ons ‘n wenresep. 

Biltong verkoop in hierdie geweste vir meer as $60 per kg.  Ek gaan ‘n miljenêr word – dis nou as ek nie al my profyt self opvreet nie.

Grensstories – Deel 7: Min dae

Die lewe op die grens was nie altyd stof, snot, koeëls en hare nie. Ons het lekker tye ook gehad daar in Opuwo.

Ons het nooit middagete of ontbyt gehad nie – ons het ‘n “brunch” gehad. Oor middagete tyd het ons siesta gehou – so lekker ou uurtjie se rus. Die majoor moes ons gereeld daar uit die kamers kom jaag as die uurtjie bietjie te lank geraak het.

So entjie in die pad af was daar ‘n lekka ou winkel met die naam van Nawa Stores. By Nawa Stores het jy alles gekry – ketels, komberse, koffie en enige ander ding waaraan jy kon dink. Ek het ‘n kombers daar gekoop wat ek nou nog het, en ‘n rooi ketel en ‘n lekka ou bierbeker met ‘n prentjie van ‘n Himba tannie op, met die woorde “Opuwo - Topless town” daarop gegraveer.

Die Himba mêmes het mos so topless rondgeloop. Daar was manne wat hulle vergryp het aan die half geklede dames, maar daai rooi klei waarmee hulle hulle lywe besmeer het meeste selfrespekterende manne weggehou van hulle af. Jy ruik hom nog lank voor jy hom sien. Himbas bad een keer in hulle lewe – dis nou die dag voor hulle trou. Hulle hele lyf word van kleins af met daai klei besmeer, selfs die hare word ge-ghries met die goete. Dis amper soos knoffel – dit hou al wat ‘n muskiet en ‘n gogga is, ver weg van jou af, en meeste mense ook. As ons hulle ‘n lift op die buffels gegee het, dan was die buffels se seats rooi van daai goed. En die stank vat dae om te verdwyn.

Mens het later die reuk gewoond geraak en dit amper nie eens agtergekom nie.

Alfa basis was so entjie buite die dorp. Een van ons pelle was ewe die “bevelvoerder” van alfa basis. Een naweek het ons bietjie daar gaan kuier en ‘n paar bottels Captain Morgan Spiced Gold gaan leeg maak. Ons besluit later die nag ons wil kyk of die wagte wakker is. Ons stap met ‘n R4 na die wagkamertjie toe, en trek skote in die lug in. Daai arme wag skrik sy melk suur, en amper skiet hy die hel uit ons uit. Ons was teen die tyd bietjie warm van die rum, en gelukkig het die wag nie raakgeskiet nie.

Dis nou maar die tipe van ding wat ‘n dienspligtige doen om homself besig te hou.

Ons het ‘n lekker ou swembad gehad by die offisiere kwartiere. Die ding was nie soos vandag se fancy swembaddens nie, dit was net met baksteen en sement gebou. Ons het besluit ons wil kyk wat maak ‘n detonator as hy in die swembad afgaan. Dit was vet pret. Die grond rondom die swembad vibreer wild, en later sien ons vreeslike nuwe krake oral begin uitslaan. Toe Majoor Grensvegter later die krake sien, weet niemand waar dit vandaan kom nie.

Ons het nogal TV gehad oppie grens. Maar die TV vang nie eens sneeu op nie – daai dae was daar nog net een kanaal in Suidwes, en hy het nie veel verder Noord as Grootfontein gegaan nie. Langs ons TV was ‘n video masjien. Een maal ‘n maand het ons ‘n pak vars videos gekry van Windhoek af. Nodeloos om te sê dat ons party videos ‘n hele paar keer gekyk het – veral ene met die naam van “Fatal Attraction”...as jy hoor die manne brul en skreeu daar in die TV kamer dan weet jy wat kyk hulle...

Ek onthou nou nog dat ek die fliek “Planes, trains and automobiles” die eerste keer daar op die grens gesien het, en ek het my vrek gelag. Dis nou nog een van my favourites, en elke keer as ek dit kyk onthou ek die TV kamer in Opuwo.

Die onttrekking van die grens af het dinge vreeslik deurmekaar gegooi. Die rumours was sterk dat ons gaan uitklaar en huistoe gaan, en daarmee saam het die naafgat houding al hoe vinniger voorgekom onder ons manne.

Ons het nie eens 40 days gevier nie, want alles het te vinnig gebeur.

Een dag het daar ‘n klomp mannetjies opgedaag in wit karre en blou hoede. Party van hulle het blou berets gedra, ander het sulke blou tulbande gedra. Hulle was van Maleisië af. Ons het die manne maar snaaks aangekyk, veral toe hulle aandring op ‘n “prayer room” wat na Mekka kyk. Hierdie manne was nou die mense van die UN/VVO, bekend as UNTAG.

Tydens die 1 April inval wou hierdie manne ewe met ‘n Buffel na die SWAPO’s toe ry, met ‘n wit vlag op. Ons het hulle vriendelik aangeraai dat dit dalk nie so blink plan is nie. Hierdie perde het nie ‘n clue gehad van oorlog maak nie – hulle het hulle vergaap aan al ons toerusting en veral die Buffels en Caspirs het hulle vreeslik geïnteresseer.

Op hierdie stadium was dit al baie duidelik dat ons amper klaar is met diensplig – ons suidwesters, in elk geval.

Gepraat van 1 April, hier is nog ‘n lekker storie: Daar was ‘n ou wat saam met my JL’s gedoen het, maar wat op ‘n stadium afgegooi was van die kursus want hy het ge-AWOL. Hy kon dus nie rang kry nie. Toe ek by 102Bn opdaag, toe is hy een van ons kokke. Hy was vreeslik lus om te gaan veg, maar hulle wou hom in die kombuis hou – hy mag nie gaan skiet nie.

Een dag tydens die 1 April invalle, toe spring hy agter op ‘n Buffel wat uitry na ‘n kontak toe. Hy beland in die middel van ‘n kontak en skiet vir die vales. Hy skiet nog so lekker, toe jaag ‘n Koevoet Caspir hier reg voor hulle in – reg deur die middel van ‘n kontak situasie, sonder om boe of ba te sê oor die radio. Die perd is kwaad – die Koevoete het al die terrs uitgehaal nog voor hy een kon plattrek. Hy het later vir ons kom vertel hoe lekker dit was om in ‘n kontak te wees – mal blikskottel.

Dinge het na die 1 April inval weer bedaar, en die onttrekking was weer voor op die agenda.

Dit was nie lank nie, toe tree ons paar Suidwesters aan met ons siwwietasse en klim op ‘n Kwêvoël. Die Suid Afrikaanse troepe moet nog agterbly, en ons klaar uit. Hulle moes nog hulle volle tweede jaar klaarmaak in SA, en ons het net eenvoudig huistoe gegaan.

Ons het agter op die Kwêvoël gery al die pad van Opuwo tot in Kamanjab, waar ons by die winkel gestop het. Laat daardie aand het ons in Otjiwarongo gekom – natgereën. Ons het in die menasie geslaap, met ‘n lekkende dak wat ons nog natter gemaak het. Dit was alles die moeite werd – ons was oppad huis toe.

Die Kwêvoël het my in die straat reg voor ons huis afgelaai. Ek het daar afgeklim met my balsak en my siwwietas, en ‘n groot glimlag op my gesig.

Ek het my goed gevat en opgestap na die huis toe.

En dit was my laaste dag in die Army. Ongelooflik hoe dit alles net so geëindig het.

So paar weke later het ons almal ‘n tjek van R3000 gekry – uitklaar geld. Nou moes ons almal skielik gaan werk soek en ‘n nuwe lewe begin.

En dit was dit. Sonder ‘n dankie of ‘n parade of ‘n speech. Alles verby. Ons vir jou, Suid Afrika.

Grensstories - Deel 6: April Fool's Day 1989

1 April 1989, meer as 20 jaar terug - ek het nog daar in Opuwo gesit. Ons was in die middel van die grootste logistieke operasie wat die SA Weermag nog ooit aangepak het - die onttrekking uit die operasionele gebied.

Die ooreenkoms was as volg: SA moes sy magte terugtrek tot suid van die 16de breedtegraad, en die 50000 Kubane moes onttrek uit Angola - en daar word nie meer geskiet op mekaar nie.

Helfte van ons toerusting was al in Oshivelo. Al ons VHD troepe, wat Himbas was, het al reeds uitgeklaar, en het al met hulle gatlappies in die bosse gesit by hulle families. Die oorlog was verby.

En toe kom die nuus - Swapo het ons weer ingeval. Links en regs breek daar kontakte uit, veral in die Wamboland area, en die bloed vloei weer vrylik.

Ons het meeste van ons wapens al terug gestuur Oshivelo toe. Al wat ons nog gehad het, was hierdie aaklige groen gewere wat ons teruggevat het van die PB's af. Hulle het hom die G3 genoem.

Meeste van hulle was lank in die hande van PB's (Plaaslike Bevolking), en is nooit skoongemaak of ge-olie nie. Die PB's het dit by hulle gedra terwyl hulle bokwagters was, en het so nou en dan 'n terr geklap as een dit durf waag het om oor die grens te kom.
Die Himbas het nie baie tyd vir die Swapos gehad nie. Ek onthou vele kere wat daar 'n verslag deurgekom het van himbas wat 'n Swapo met knopkieries doodgeslaan het net na die arme vuilgoed deur die rivier gekom het.

Die G3 in my hande het gesukkel om te span. Ek het hom geskuur en gevryf en ge-olie totdat ek soort-van tevrede was. Daardie aand gaan slaap ons in die offisiere kwartiere. Sonder om 'n oog toe te maak.

Dis die bangste wat ek ooit was tydens die hele oorlog. Ek het geweet ons is kis - moer toe. As hierdie Swapos, Oos-Duitsers, Russe en Kubane vandag ernstig is, dan is die oorlog vir eens en vir altyd verby, want ons het klaar oorgegee. As dit nie vir Koevoet was nie, was ons vir seker daarmee heen.

Wat die politici agter die skerms gedoen het, weet ek nie. Maar iets het hulle die keer reg gedoen, en uiteindelik het die klomp Swapo honde teruggetrek, en kon die vredes-onderhandelinge en die verkiesings voortgaan.

Daar is een beeld wat ek nooit uit my geheue sal kan verloor nie. Die VHD troepe is teruggeroep om weer te kom baklei teen die Swapo hienas. Meeste van hulle was, soos ek gesê het, al by die huis met hulle gatlappies aan. Hulle uniforms, boots, gewere, ammunisie en varkpanne is alles teruggegee aan die Weermag, en helfte daarvan is al oppad Oshivelo toe.

Twee ure na daar 'n beroep gemaak is op hulle om terug te kom, toe staan amper die hele 102 bataljon se VHD troepe aangetree vir aksie. Buffel op buffel ry by die hek uit oppad na die kontak areas toe, met die swart troepe wat hulle gewere in die lug hou en met passie skreeu soos hulle by ons verbyry. Een van die mees trotse oomblikke wat ek ooit in my lewe gehad het.

Rillings gaan nou nog in my ruggraat af as ek daaraan dink.

Lees vir oulaas verder

Grensstories - Deel 5: die reuk van diesel

Daar is sekere goed wat meeste ouens altyd laat terugdink aan die Army. Een van hulle is die reuk van diesel vroeg in die oggend.

Maar daar is ander goed wat ook elke nou en dan opspring, en my heeltemal uitboul. Dit verbaas my hoe sekere goed my vandag nog dadelik kan terugvat na die loopgrawe van Oshiri Kari, of die lui-lekker dae op die grens.

Ek staan vandag voor 'n printer. Die papier wat daar uitspoeg, ruik net soos die papier wat uit 'n warm fotostaat masjien uitklim. En skielik staan ek in Opuwo, meer as 20 jaar gelede.

Die kommandant se vrou het skoolgegee daar in Opuwo. Een oggend tree die Kommandant my aan - hy het 'n spesiale sending vir my. Hoogs geheim, hy het 'n offisier nodig om hierdie belangrike job te doen.

Mev Kommandant het skoolboeke wat ge-fotostateer moet word. Honderde bladsye. En ek is net die man om die job uit te voer.

Oë links, rig op die regterflank - daar gaat jy.

Ek staan voor hierdie fancy wit masjien in die kantoor. Dis die eerste keer in my lewe dat ek 'n fotostaat masjien raakloop. Daai dae het ons in die skole nog afrolmasjiene gehad, en die laaste wat ek gesien het, was toe ou Hendrik daar by my ma se skool die afrol masjien ge-operate het. Hy het daai blou wasvelle mooi opgestel, en die slingertjies gedraai en honderde vraestelle en omsendbriewe afgerol.

Om die waarheid te sê, ons het self 'n afrolmasjien gehad daar op die grens. Ek het ewe nogal op wasvelle getik met 'n tikmasjien. Na omtrent tien pogings was die wasvelle reg vir grootmaat produksie. Man, dit voel soos honderd jaar terug as ek dink aan die goed wat vandag al heel vergete is.

Deesdae moet ons almal mos self tik. In die ou dae het hulle tik-poele gehad by die werk, waar die anties met die lang naels en hoë hakke gesit en tik het. Nou tik almal self.

Om terug te kom na my storie: ek staan voor hierdie wit masjien met die mooi knoppe. Man, ek voel sommer baie belangrik, want nie sommer enige hierjy word vertrou met die fancy moderne masjien nie. Ek beloer al die knoppies, lees ewe die operation manual. Ek sien die ding is baie slim - hy kan selfs goeters kleiner maak en groter maak, en dwars en oor en weer en alles wat jy aan kan dink.

Ek staan voor daai masjien vir twee volle dae lank. Die eerste uur was groot pret, maar daarna was dit vinnig besig om een van die mees traumatiese ervarings van my tyd op die grens te word.

Bladsy na bladsy word gefotostateer. Hopies en hopies word aanmekaar gekram. Toe ek so halfpad deur al die fotostaat-werk is, toe storm die majoor daar in die kantoortjie in. Hierdie majoor was niemand se speelmaat nie - hy was een van daai gevreesde karakters waaroor grootoog stories vertel word langs die vuur. Jy weet mos, daai tipe manne het terrs met kaal hande vrek gemaak en op sulke hope gepak en aan die brand gesteek sodat die tjoppers hom in die nag kan sien daar doer diep-binne-in Angola. En dan het hy elkeen se kleintoontjie afgesny en die bene in 'n kraaltjie geryg wat om sy stewige middel hang onder sy klere. Jy kry die prentjie ne?

Die majoor was ons offisiere se baas. Of "supervisor", sal ons mos vandag sê. Ons het nie met hom gesukkel nie, en as hy iets sê of vra; dan sê ons net baie vinnig "ja, Majoor". Tussen hom en die RSM het hulle die basis in 'n wurggreep gehad wat enige Nazi konsentrasiekamp-fürher sou bang maak.

Majoor kom in met donderweer in sy oë. "Wat maak jy!!???", wil hy weet. Ek verduidelik vir hom dat die Kommandant vir my gesê het om dit te doen. Hy trek daar weg met allerhande reëls en regulasies oor die skool wat sy eie fotostate moet maak, en die army is nie 'n charity nie, en so aan. Ek sê maar net "ja majoor, nee majoor."

Nou moet julle civvies wat hier lees mooi verstaan - die Kommandant het eintlik 'n hoër rang as hierdie perd wat homself 'n majoor noem. Maar hierdie majoor voel 'n veer - hy is eintlik die Baas hier rond. Hy het wraggies daar by die Kommandant se kantoor ingestorm en hom die Leviete voorgelees oor sy budget.

Asof die Army 'n budget gehad het? Hoeveel kos dit om 'n terr vrek te maak? Deel die totale budget deur die hoeveelheid terrs, en daar is jou budget. Skiet net meer terrs en die budget is weer gebalanseerd.

En tot vandag toe nog - elke keer as ek warm fotostaat-papier ruik, dan is dit onwillekeurig waaraan ek dink. Die Majoor wat die Kommandant aanvat oor die fotostaat-masjien, en ek wat staan met hope en hope skoolboeke, en daai reuk van warm fotostaat-papier wat in my hande en klere ingetrek het.

Lees verder

Grensstories - Deel 4

Die onttrekking - begin van 1989

Ons het altyd in die oggende vergaderings gehad wat die offisiere moes bywoon. Dan vertel die Kommandant van al die bewegings en kontakte en hoogs geheime dinge wat aan die broei is. Hier op 'n stadium begin daar rumours rondloop van onderhandelinge met Swapo, en dat ons huis toe gaan voor die einde van die jaar. Die kommandant sê egter niks van die dinge nie - en ons is slim genoeg om nie te vra nie.

Ek het die stories maar afgelag – waar het jy nou al gehoor dat ons regering met Swapo om 'n tafel sal sit, en dat 'n dienspligtige voor sy twee jaar verby is al huis toe gaan? Dis tog malligheid.

Soos die tyd aanloop, het die rumours al hoe sterker geword, totdat die Kommandant tydens een van die vergaderings ook begin praat het oor die stories. Een van die vereistes was dat die Kubane (al 50000 van hulle) moes onttrek uit Angola, en dat die SA Weermag moes onttrek tot Suid van die 16de breedtegraad, wherever that is.

Volgens Wikipedia:

It was not until 1988 that Cuba, Angola, and South Africa came to an agreement which was mediated by US Assistant Secretary of State Chester Crocker. A series of meetings starting in London and culminating in Geneva, resulted in a ceasefire agreement, with the consent of SWAPO, and was set to begin on August 8, 1988. A final meeting in Brazzaville, Congo set April 1, 1989 as "D-Day" when the implementation of United Nations Security Council Resolution 435 would begin. The New York Accords between Cuba, Angola and South Africa were formally signed at UN headquarters in New York on December 22, 1988.[3], thereby effectively ending the South African Border War.

Ek weet nie so mooi van die cease-fire nie. Ek was daar, en ek weet vir 'n feit dat daar kontakte was gedurende daai tydperk. Ons deel by Kaokoland was redelik stil, maar in Wamboland was daar daagliks nog kontakte. Ons was geensins bewus van enige vermindering in kontakte of 'n sogenaamde skietstilstand nie. Miskien het ek net vergeet, maar dis soos ek dit onthou...

Mense hier in Australië glo my nie as ek hulle vertel dat die Swapo-helde eintlik 50000 Kubane aan die anderkant van die grens gehad het nie, en dat daar nog Oos-Duitsers en Russe ook betrokke was nie. Blerrie fools. Hulle kan nie glo so klein handjievol mense het opgestaan teen al wat 'n blerrie Kommunis en anargis was nie. Dit terwyl die res van die wêreld agteroor sit en Top Gun movies kyk en dink dis al waaroor die Koue Oorlog gegaan het.

Die onderhandelinge het egter nou begin realiseer, en die boodskap het uiteindelik deurgedring dat ons gaan onttrek van die grens af.

Die grootste logistieke operasie in die geskiedenis van die SA Weermag was besig om te begin.

Ons hoor toe ook dat ons moet ammunisie begin vernietig. Dis te veel PT om die goed Oshivelo toe te stuur, en ons moet vernietig wat ons kan. Ons dra elke dag daai magasyn leeg na die skietbaan toe. Ons skiet RPG7's en detoneer landmyne; ons gooi handgranate, skiet duisende rondtes AK, R1 en R4 patrone uit. Geweergranate, snotneuse, claymore myne, rookgranate, whitephos - alles wat ons in die hande kry word op die mees dramatiese wyses gebruik of misbruik. Ek het nou nog een van daai WP tags wat aan die whitephos vas was.

Ons het boorgatladings gemaak en gekyk wat is die diepste gat wat ons kan skiet. Toe ons daarvoor moeg raak, toe blaas ons 'n ou karwrak op dat daar van hom net rims oor is.

Ons skiet die enigste boom op die skietbaan om met 'n groot anti-tenk landmyn. Die Kommandant was bitter kwaad or sy enigste boom:

Die boom wat gesneuwel het

Die manne reg vir aksie op die skietbaan -

Daai groot ronde goed wat ons so om ons nekke soos juwele vertoon, is anti-tenk landmyne

Alewyn met 'n RPG-7

Een van ons duisende ontploffings. 'n Hele klomp TNT blokke het hier gesneuwel.

Die boom voor ons hom beetgekry het - kyk al daai lekka ammo wat hier by ons voete le

Hier een dag bel my ma en sy vertel my daars 'n pakkie op die Dek en ek moet sorg dat ek by die lughawe is as die ding land, want die goed kan sleg word en ek moet sorg dat niemand my pakkie in die hande kry nie. Ek kom daar aan, en toe ek weer kyk, toe klim my broer en sy pel van die vliegtuig af. Ek is skoon verbaas. Ek het huis toe gebel eenkeer, en met hom gepraat, en toe sê ek vir hom dis lekker hier oppie grens, hy moet kom kuier. Toe doen hy dit wragtag. Hy was in Matriek daai jaar.

My pa was mos 'n PF, hy het die vlug gereël. Hoe hulle my ma oortuig het om dit te doen, weet ek nie. Ek loop Kommandant toe, vra hom of my broer maar hier by my in die kamer kan kom bly vir 'n week. Hy sê dis alles reg so.

In die aande dan help braai die twee skool-laaities vleis, en in die dag hang hulle rond tussen die army goeters. Ek reël later vir hulle 'n trip daar op die Buffels uit na een van die buite-basisse toe. Kan jy glo. Hulle twee is op Buffels in die Operasionele gebied – twee skoolkinders. Hulle het hulle gate uit geniet, het gaan skiet op die skietbaan en al wat 'n ding is.

My broer en sy maatjie Paul by 'n buffel

Hulle was in die Operasionele gebied 'n week of twee voor die 1 April inval. Net 'n suidwester wat so mal ding sal doen, ne? Hulle is toe later weer met die Dek huistoe, met groot-oog stories wat hulle vir al die ander matrieks gaan vertel het oor die lewe oppie Grens...

Met die tyd het dinge hulle verloop geneem, en toe leer ons 'n nuwe woord. Eers was dit "Resolution 435" - die ding was soos 'n algemene vloekwoord al vir 'n hele paar jaar gebruik, en hy begin nou werklikheid word. Maar die nuwe woord is UNTAG - United Nations Transition Assistance Group. Dis die ouens wat kamstig die vredevolle verkiesings kom monitor het. Wat hulle eintlik kom doen het, was om seker te maak die terroriste wen die verkiesing.

UNTAG het bestaan uit 4650 troepe van allerhande lande regoor die wêreld. Die ouens wat by 102 Bn kom intrek het, was van Maleisië af. Hulle het army uniforms gedra, met blou UN tulbande op hulle koppe. Hulle het met hulle UN stickers op hulle karretjies rondgery, en het nie die vaagste idee gehad van wat oorlog is, en hoe 'n kontak situasie lyk nie.

Die klomp was almal moslems, en het aangedring op 'n "prayer room" in die offisierskwartiere.

In die begin het ons mekaar maar uitgekyk. Ons het hulle nie vertrou nie, en hulle het ons nie vertrou nie. Soos die tyd aanloop, het ons begin kuier met die klomp, tot ons later in die aande poker games met hulle gehad het. Ons het later geleer dat 'n paar Afrikaanse woorde eintlik uit Maleisië kom, soos "piesang". Hulle noem hom net so - piesang. Kan jy glo.

Die helde se wit perde

Hier staan ek saam met die Maleisiese kaptein - ewe met sy blou hoedjie. Ons het almal erg probeer om 'n blou hoedjie te bribe uit een van hulle uit, maar hulle was onder streng orders om nie die goed vir ons te gee nie.

Die UNTAG karre het almal 'n wit UNTAG nommerplaat gehad. Die goed was soos selfone in Afrika - almal wou een he, en almal het probeer om ene te steel. Die manne het erg deurgeloop onder nommerplaat-diefstal. Daar is nog een of twee kroeë in Nambobbejania wat nog van die goed teen hulle mure het.

Die onttrekking van die weermag het al hoe meer 'n realiteit begin word. Ons het almal geweet ons gaan een van die dae huis toe.

Eendag sal ek verder skryf oor die 1 April inval, en my finale dae in die ou army.


Lees verder

Grensstories - Deel 3: "Sue the Screw"

Daar oppie Grens destyds het ek mos daar op Opuwo, in Kaokoland, die landsgrense bewaak. 102Bn se hoofkwartiere was in Opuwo, en dan was daar so paar buite-basisse rondom die plek.

Net na ons daar aangeland het, het ons al gehoor van hierdie interessante tannie. Haar naam was "Sue the Screw". Sy het die naam gekry omdat sy so mooi jonk en pragtag was, en gereeld kerk toe gegaan het en met 'n stel tools gewerk het. (Glo jy dit?!)

Ons almal weet hoekom sy daai naam gehad het - sy het gespyker vir Volk en Vaderland - die troepe se moraal is hoog gehou daar in die Bos. Menige manne het met groot lof kom getuig van hoe sy moraal opgebou is, en hoe hy daarna uitsien om weer bietjie moraal te gaan opbou in Sue se slaapkamer.

Tot vandag toe weet ek nie wat haar van was nie. Sy was vreeslik wild, en ek het weggehol soos 'n skaap van 'n wolf af. Ook maar goed, want teen daai tyd het sekere virusse al in die wêreld begin rondloop, en ek sal nie verbaas wees as haar algemene immuniteit teen verkoues en dinge later jare 'n bietjie verswak het nie. As jy weet wat ek bedoel.

In elk geval, ek score eendag 'n lift huis toe met die Dek. Dis nou die Dekota - daai ding wat al in die Tweede wêreld oorlog begin vlieg het, en wat al wat 'n Fokker is verbygesteek het in diensjare. Van die goed het iets soos 50 jaar oud geword. In elk geval, die ding vlieg elke week Windhoek toe vir die "rum-run". Waar daai term vandaan gekom het weet ek ook nie lekker nie, maar dis wat hulle dit genoem het.

Ek is toe die dag op die Dek, en wie klim saam met my in? Einste Sue. Ek verstik amper in my eie asem so skrik ek. Sy sit hier skuins langes my. Die ding het nie seats gehad soos 'n gewone vliegtuig nie - hy het sulke lang banke gehad teen die ruite, in die lengte af.

Soos almal nou al weet, het ons in die operasionele gebied mos net boomtop-hoogte gevlieg. Die rede daarvoor was om die radar te vermy - jy vlieg onder die radar. En daai Dek hop soos 'n plaasbakkie op 'n slegte grondpad - sy agterent maak sulke draaie, en hy spring op en af soos 'n wilde boklam. Dis te lekker - ek geniet die vliegery.

Sien, my familie was nou nie eintlik die tipe wat "frequent flyer miles" opgebou het nie. Die eerste keer in my lewe wat ek gevlieg het, was in die Army, en elke keer was dit vir my net te wonderlik.

Ek sit en skud lekker hier in die Dek, toe hoor ek 'n lawaai hier langs my. Dis ons geliefde meisie van Kaokoland - sy klink nie lekker nie. Sy vloek kliphard, en prewel iets van "I want to die", of so iets.

Ek begin wonder nou oor die ding, want ou Sue is mos al 'n ou ervare vlug-passasier - sy ken al die pilots (nogal redelik intiem), en kan enige vlug organise soos sy lus kry. Sy moet mos nou al gewoond wees aan die vlieëry? Sy het so bietjie van 'n klankie op haar - het gisteraand lekker gekuier, en die hangover sit nog stewig op haar wenkbroue uitgegriffel.

Ek sien hier kom moeilikheid - ek skuif bietjie verder weg van Sue af.

Dit was 'n goeie besluit. Sue het kort daarna 'n sakkie gegryp en die "technicolour yawn" op hom uitge-oefen. Dit was 'n baie traumatiese ervaring vir ons almal. Daar is niks so aaklig soos daai kotsreuk wat hang in 'n vliegtuig wat soos 'n hanswors rondspring nie.

Toe ons uiteindelik in Windhoek land, en ons klim af, toe ruik sy nog so lekker na herkoude alkohol en breakfast.

Die episode was genoeg om my te dissiplineer om nooit die versoeking van die "morele ondersteuning " in Sue se kamer te gaan soek nie. Nie dat sy dit sou agterkom nie - daar was genoeg besoekers om haar besig te hou.

Ek wonder wat sy met haarself aangevang het toe die Weermag onttrek het? Sy moes haar seker dood verveel het?


Lees verder

Grensstories - Deel 2

Hier oppie grens was ook interresante karakters gewees. Daar was ‘n kleurling luitenant, hy was ‘n PF, en was ‘n vol luitenant gewees. Ons was mos eintlik “tweede luitenante” – een diamant/ster. Dan kry jy ‘n vol luitenant, wat twee sterre/diamante het, en dan kaptein, met drie diamante.

In elk geval, die ou was so skeef soos ‘n blerrie Marsmannetjie op steroids. Hyt al daai Nataniel-moves gehad. So oulike stemmetjie ook gehad. Ek hoor later hys nou ‘n koffie-moffie op Air Namibia se vliegtuie – trek sulke lekka leerbroekies aan en dan karjakker hy daar in Londen se onderwêreld rond as hulle daar land. Hy was ons personeel offisier.

Ek kry die titel van Militêre regsoffisier, 102Battaljon. MRO. Met al my jare se regskennis en ervaring is ek op 19-jarige ouderdom net die regte ou vir die job. Ek sit in ‘n kantoor heeldag en kla ouens aan wat AWOL. Daar was baie sulke ouens. 102 Bn was hoofsaaklik uit VHD troepe saamgestel – Votlydse HulpDiens Eenheid. Dis locals. Himbas wat uit die bos uit gekom het en hulle gatlappies ingeruil het vir ‘n boshoed, ‘n geweer en ‘n stel boots.

Ek moes al die papierwerk doen. Die Kaptein van die betrokke eenheid was altyd die Regter in enige saak, en ek was soos ‘n staatsaanklaer gewees. Al probleem met die stelsel was dat die Kaptein ook die ou was wat die ou by my kom aangee het, en dan gesê het ek moet hom aankla. Dan doen hy die verhoor. Die man is skuldig nog voor ek boe of ba gesê het. Partykeer het die troepe ook iemand probeer aankla. Die Korporaal het hom gevloek, en so aan. Daai sake het redelik na een kant toe gegaan.

Ons is opgecheck deur regsmanne in Oshakati en in Windhoek. Hulle het al die dokumentasie na die tyd deur gegaan, en 90% van die kere het hulle besluit dat die verhoor nie reg verloop het nie. Die klomp was sulke regte liberale studente-tipe wat die army heeltyd probeer ondermyn het. Maar jy kan sien hoekom, nê…

Eendag kom Kaptein oWarra-warra in my kantoor aan. Niemand met wie ek nog kontak het kan sy regte naam onthou nie, al die troepe en offisiere het hom so genoem. “Warra-warra” in Herero beteken iets soos “lekka deurmekoekies”. Hy bring daar ‘n troep aan – die ou het gedrink, of ge-AWOL of iets dergliks. Hy maak die deur toe agter ons. Dis nou net ons drie in die kantoor. Die ou moet sy confession teken daar voor my. Die man weier. Warra-warra begin neuk daai ou dat die velle waai. Hy slaat vir hom bo-oor my tafel, daai man huil later. Hy teken sy confession – terwyl die bloed by sy bek uitloop.

So het die regstelsel in die Army gewerk. As ek hierdie Amerikaanse flieks kyk van regsake in die weermag, dan kan ek net lag. By ons was daar so namaaksel van ‘n regstelsel, maar dit was maar net om die wetlike aspekte te bevredig.

Die offiserslewe is lekker, maar selfs ‘n offisier het werk om te doen. Elke ou kry sy beurt om Offisier aan diens te wees. Dan loer jy deur die nag of die wagte wakker bly, en gaan kyk wat maak die seiners daar in die radiokamer. Een van jou baie gedetaileerde instruksies was dat jy moet ogie hou oor die troepe wat eet in die menasie. Dis nou daai VHD troepe. Een van jou duidelike instruksies was dat jy moet sorg dat die mense nie met hulle hande eet nie. Hy moet ‘n mes en ‘n vurk gebruik. Dit klink dalk snaaks, maar ons moes wragtag dit doen, en elke keer het jy manne gekry wat kanse vat.

Ek het later hierdie seiner-stories uitgekyk. Hulle sit daar by die hopper-radios en wag vir iets om te gebeur. As daar nerens kontakte is nie, dan gaan dit maar vaal in die radiokamer. Ek kry ‘n blink plan. Een van my pelle is op 101 Battaljon, in Ondangwa. Ek roep daar vir Lima Tango Balt, en 5 minute later is hy op die lug. Ons praat land en sand hier op die hoogs geheime hopper radios – te lekker.

Die hoppers het heeltyd frekwensie verander sodat die vyand nie die boodskappe kon luister nie. Dit was daai dae high-tech. Jyt so kode gehad wat jy instel, en elke dag het die kode verander. Die kode bepaal die hops wat gemaak word.

Ons het ons eie swembad gehad by die offisiere se kwartiere. Dan maak die kombuis vir ons sulke groot trommels vol vleis reg, dan braai ons die hele naweek langs daai swembad.

Ons het so mal Majoor gehad – hy was in charge van al die offisiere. Hy het so nou en dan daar deurgestap en inspeksie gehou in ons kamers. Ons badkamer het sulke aaklige torre in die nag gelok as die ligte aan was. Die goed vrek, en dan stink hulle verskriklik. Dan moet ons eers weer badkamer skoonmaak.

Ons het pelle met die logistieke offisier geword, en hyt gereeld goed uit die kombuis uit aangedra. Aanmaak milk-shake, en boksies melk het in hope onder ons beddens gestaan. As die majoor kom inspeksie hou, moet jy daai goed wegsteek, anders is dit nag vir jou.

Ons Gim in ons kamer.

Hier staan ek met my mooi leerbelt wat die offisiere gedra het.


Otto - ek dink sy van was Otto - kyk die lekka snorretjie

Ons kamer het klomp voorraad gehou

Ou-Kersaand was ek gelukkig genoeg om offisier aan diens te wees. Te lekker. Daai aand is die Koevoete in die dorp, hulle suip lekker en tel girls op, en jag met ‘n CASPIR in ‘n elektriese paal vas. Die paal se kabels sny die een girl se kop mors af tydens die ongeluk. Hulle reël medics en goed, en tot vandag toe het niemand hulle aangekla of die saak verder ondersoek nie. Met koevoet het jy nie gesukkel nie.

Hulle het eendag daar in die dorp links en regs geskiet, toe lê die dowwerts die plek vol. (Dis nou ‘n ploftoestel wat nie afgegaan het nie.) Toe gaan ek saam met die Genie-manne om die ding onskadelik te maak. Die kinders speel in die dorp, dan tel hulle ‘n snotneus se kop sommer op en speel met hom. Ons het selfs tydens opleiding al geleer jy moet baie versigtig met daai ding se punt werk – hy is sensitief en jy “speel” nie met hom nie.

Hierdie was toe ook ‘n snotneus se punt wat daar in die grond lê. Daar was so engelse stormpionier wat die ding moes onskadelik stel. Die mal ding plak sommer PE4 so op die ding, hardhandig en druk die detonator in – die res van ons sien wat hy doen en slaan dekking. Blerrie mal ding, hyt ons amper almal weggestuur moerlandspan toe. Party ouens was net plein wild.

Een van die jobs wat ek gehad het was om pos te sensor. Ek het so stempeltjie gehad waarop staan SENSORED/GESENSOR, en dan moet ek teken daar. Al die troepe se pos wat uitgaan, moet gelees word en gecheck word. Hier mag nie geheime uitlek hier van die Grens af nie.

Ek het later ‘n reëling gehad met die Genie Korporaal dat sy troepe se goed nie gelees sal word nie. Hulle belowe hulle sal net mooi goedjies skryf, en dan sal ek nie hulle love letters oopmaak nie – ek stempel net en stuur aan vir die Dek om weg te vat Windhoek toe.

So nou en dan doen ek spot-checks – my rang is op die lyn hierso, as ek uitgevang word dat ek nie regtig sensor nie, is ek die ou wat aangekla word en deur Warra-Warra ge-oortuig word om confessions te teken. Ek maak eenkeer ‘n brief oop. Dis so baster troep wat vir sy girlfriend daar in Rehoboth skryf. Hy vertel haar eers dat die stories wat sy hoor nie waar is nie, sy moenie alles glo wat almal vertel oor hom nie. So nou en dan gebruik hy die woord “bitch” en “slet” en so aan teenoor haar, maar wies ek nou om te sê hoe hy moet praat met sy vroumens?

Dis later af in die brief wat ek sien hiers moeilikheid. Hy skryf: “Moenie worry nie, ek sal nie dat die vark-goed my briewe lees nie” Dit was die laaste wat ek nie briewe oopmaak nie – niemand praat so en kom daarmee weg nie. Ek wonder waars daai sleg troep vandag?

Ons het altyd sulke lekker bakke vleis gekry oor naweke. Ons kan nie helfte van die vleis opeet nie, dan braai ons die hele week lank, elke aand. En ons het ‘n swembad ook gehad. Lekker in die Army, sê ek jou.

Nuwejaar 1988-89. Sal hom nooit vergeet nie. Die oggend was ons skietbaan toe, ons skiet dat die biesies bewe. Die mal stormpionier skiet hier langs my, reg by my kop verby. Hy was blerrie mal. My ore suis daai dag so dat ek absoluut niks kan hoor nie. Alles suis net so. Ek skreeu op almal, want ek kan niks hoor nie. Tot vandag toe het ek ‘n suising in my ore, ek het omtrent 12% gehoorverlies in my regteroor, en my linkeroor is nie veel beter nie. Oor stupid wees en nie oorpluisies dra nie. Dis een dag in my lewe wat ek graag sal wil oorhê en anders doen.

Toe ons terugkom by die basis, toes dit tyd om Plato toe te gaan. Ons klim op Warra-warra se bakkie, en neuk daar teen die passe op. Ons het bottels vol sjampanje, en blikkies Coke. Ek drink die blikkie Coke uit, en van daar af vul ek hom met sjampanje. Ek het later uitgewerk, ek het omtrent 2 bottels sjampanje op ‘n leë maag uitgesuip daai dag.

Ek kan redelik onthou tot op ‘n stadium, en van daar af is alles ‘n waas. Ek onthou ons het begin jolig raak daarbo, en toes dit later tyd om terug te ry. Ek sit agter op WarraWarra se bakkie en klap met my hand na die wiel hier onder. Iewers oppad onder toe het ek afgeneuk van die bakkie af, en weer teruggeklim. Toe ons onder kom, is ek so dronk soos ‘n tor. Ek het op ‘n stadium in die swembad geval, en amper versuip, en toe die Kommandant vra of ek oraait is, toe vloek ek hom lekker. Ek is mos nou doof ook nog, en skreeu op hom want ek kan nie hoor nie.

Dit hoor ek alles die volgende dag – kan niks onthou van dit nie. Onthou net die swembad. Ek het gekots dat die biesies bewe. Volgende oggend toe ek wakker word, het ek myself belowe ek word nooit weer so dronk nie.

Die manne op die plato - ek sit onder regs.
(Dis bottels sjampanje wat daai manne so in hulle monde druk...)

Lees verder

Grensstories - Deel 1

Dit was tyd om grens toe te gaan. Ons moes by Osona opdaag na die pasnaweek, en van daar is ons op 'n Kwêvoël gelaai wat Grootfontein toe gery het.

Toe ons in Grootfontein aankom, word ons in die deurgangskamp ingeboek. Die plek is sif, man. Die toilette se uitlaat loop in so kanaal uit. As jy daar sit en jou ding doen, dan sien jy hoe dryf jou buurman se "goeters" hier in die kanaal onder jou verby.

Niemand weet wie ons is, en hoekom ons hier is nie. Oral waar ons rapporteer, weet niemand van ons nie. Ons moet maar wag tot iemand iets besluit. In "hindsight" was dit eintlik die ideale tyd om te AWOL – hulle sou my nooit gekry het nie, sou nie eens geweet het ek is weg nie.

Baie van ons het van Osona af tot hier bymekaar gebly. Van hier af moes ons verdeel, Rundu toe, Opuwo toe, Oshakati/Ondangwa toe. Dit was die sentrale punt vanwaar ons in die Operasionele gebied ingevat is.

Ons hang in die dorp rond, vreeslik grootmeneer met ons range. Ons het die Gebiedsmag se rangkentekens gedra, diamante op die skouer, nie sterre soos die Suid Afrikaners nie. Daar was so vliek iewers in die dorp, ons het daar gaan movies kyk, en probeer kyk hoe lyk Grootfontein se meisies.

Ons loop met uniform aan in die dorp rond, niks om te doen nie. Die MP's kom op ons af, en vra klomp snaakse vrae. (Militêre Polisie) Hulle is Suid-Afrikaners - onderkorporaals, en wil ons sommer arresteer. Hulle ken nie ons rangkentekens nie, en raak sommer harregat met ons. Die MP vra rangnommers, ons gee die nommers. Al ons nommers het ge-eindig met SCE, terwyl die Suid Afrikaners se nommers met BG ge-eindig het, vir die blankes. Die ou wil weet hoekom eindig ons nommers dan nou met SCE, en nie met BG nie. Die een suidwester sê vir hom "lyk ek vir jou soos 'n baster, of wat?" - by ons was die B vir "Baster", nie vir "Blanke" nie.

Ek dink die C was by ons vir Caucasian of iets. Nie dat dit vandag in die reënboognasie 'n verskil maak nie – behalwe as jy job soek of 'n tender invul of SASOL aandele wil koop.

Sommer dadelik kom ek agter daar is "ons" en "hulle" tussen die Suidwesters en die Suid-Afrikaners.

Dit was tipies van die mentaliteit waarmee Suid-Afrikaanse soldate partykeer hier aangekom het. Alles uit hulle eie perspektief, met geen agtergrondkennis van wie in die land bly, en wat hulle doen nie. Ons is sommer second-hand, want ons dra diamante, en nie sterre nie.

Na 'n week se ge-rondsittery en bakleiery met die MP's, kry ek 'n vlug na Ondangwa saam met my comrades. 'n Flossie – eerste keer in my lewe dat ek vlieg.

Ons kom in Ondangwa aan – nog meer chaos. Ons sit en wag vir die vlug na Opuwo. Ek sien hoe 'n bloeiende ou vol verbande en druppe op 'n stretcher verbykom en op 'n vliegtuig gelaai word – gewond net hier buite iewers in die bos. Nous die Army nie meer sports nie.

Ons word op 'n Dek gelaai Opuwo toe. Dek is die afkorting vir Dekota – daai ou vliegtuie wat al van die 2de wereldoorlog af saam met die lugmag kom.

Hy vlieg heeltyd boomtophoogte – stamp soos 'n kar op 'n grondpad. Hier rondom my word net katte geskiet. Ek land in Opuwo op 'n Saterdag. Ek word voorgestel aan so paar manne – dis tyd vir toebroodjies. Hier op die plek is daar nie middagete nie, daar is "brunch" en aandete. En middagtyd word daar siesta gehou. Ek word ingeboek in die offisiere kwartiere saam met my Genie pel, Alewyn.

My ou skoolpel, Roelof, en hy was saam op Genieskool, en nou is ek en hy groot pelle, mens sou sweer ons ken mekaar jare lank, of is familie of iets. Ons loer daar in die kaste rond – sien 'n botteltjie wat gemerk is "min dae smarties". Loer daar in. Dis Malaria pille.

Ons moes daai sleg bitter pille drink of ons wou of nie. Malaria is geen grap nie, en jy SAL daai goed drink. Een outjie het later malaria gekry – hy was lekker siek. Toe verduidelik hulle eers vir ons: die pille keer nie dat jy malaria kry nie, hy onderdruk net die simptome sodat jy nie heeltemal vrek nie.

Lees verder